ابزار وبمستر

کاروانسرای شاه عباسی بر سر راه قدیمی کرمانشاه – همدان، در مقابل فرهاد تراش قرار دارد. این کاروانسرا با مساحتی بیش از 6000 متر مربع، به فرم چهار ایوانی و به سبک کاروانسراهای دوره صفوی ساخته شده است. هر چند بانی اولیه بنا مشخص نیست اما احداث آن احتمالاً به فرمان شاه عباس اول صفوی آغاز و بنا بر کتیبه موجود در سر در بنا به اهتمام شیخ علیخان زنگنه، صدراعظم شاه سلیمان صفوی به پایان رسیده است. این کاروانسرا در زمان ناصرالدین شاه قاجار مرمت شده است. در دوره پهلوی به دلیل مورد استفاده قرار نگرفتن کاروانسرا ، از این بنا بعنوان انبار غله استفاده گردید. مدتی نیز این بنا مورد استفاده خانواده های بی بضاعت بیستون قرار گرفت. در سالهای پس از انقلاب اسلامی این بنای تاریخی به مدت هفده سال در اختیار اداره امور زندان ها قرار داشت و پس از این مدت سازمان میراث فرهنگی به منظور مرمت و حفظ بنا آنرا از اداره امور زندان ها باز پس گرفت.

ورودی کاروانسرا در جنوب آن قرار دارد و در هر طرف آن هفت طاقنما و دو سکوی سنگی ساخته اند. پس از ورودی، هشتی چلیپا شکلو گنبد داری وجود دارد و دارای بخش هایی چون شاه نشین و طاقنماهایی در دو طبقه است. پس از عبور از هشتی صحن قرار دارد که در میانة هر ضلع آن ایوانی و در هر سوی این ایوان ها ، سه حجره با ایوانچه جلوی آن قرار دارد. این 24 حجره دارای یک ایوانچه مشرف به حیاط هستند که در پشت این ایوانچه ها فضای اصلی حجره قرار دارد و ورودی آن درست در وسط ایوانچه قرار گرفته است. پوشش حجره ها از نوع طاق آهنگ تیزه دار با یک نورگیر در وسط آن است. بعلاوه در گوشه های حیاط ایوانچه هایی تعبیه شده که هر یک به سه حجره مرتبط است. در پشت حجره ها و بر گرداگرد بنا، شترخوان ها یا اصطبل های L شکلیقرار دارد. چهار برج با اشکال متفاوت در چهار گوشه خارجی بنا قرار داشته که امروزه فقط یک برج مدور در گوشه شمال غربی و بقایای برج دیگری در جنوب شرقی کاروانسرا دیده می شود.

این بنا در تاریخ 1353/5/13 به شماره 974 به ثبت ملی رسیده است.

كاروانسراي بيستون در 30 كيلومتري شمال شرقي كرمانشاه و در محل روستاي بيستون كهنه ، واقع شده است . اين كاروانسرا كه به كاروانسراي شاه عباسي نيز معروف است . همانند بسياري از كاروانسراهاي صفوي به سبك چهار ايواني بنا گرديده است . اين بنا به طول 60/83 متر و عرض 50/74 متر است . در چهار گوشه اين بنا ، برج هايي قرار دارد كه برج هاي ضلعي غربي مدور و برج هاي ضلع شرقي هشت ضلعي است . ديوار محيطي اين كاروانسرا در قسمت داخل و بيرون تا كف طاق نماها به وسيله سنگ هاي تراشيده ، و از كف طاق نماها به بالا با آجرهايي به ابعاد5*25*25 سانتي متر ساخته شده است . دروازه ورودي اين كاروانسرا به عرض 50/3 متر در ضلع جنوبي است . در هر طرف اين دروازه هفت طاق نما قرار دارد . پس از دروازه ، فضايي سرپوشيده با طاق جناغي وجود دارد كه در طرفين آن دو ايوان با طاق هلالي است . در ابتداي اين ايوان ها ، راه پله اي ساخته شده كه به پشت بام بنا مرتبط مي باشد . اين فضاي سرپوشيده به يك فضاي هشت ضلعي با طاق گنبدي منتهي مي شود . در طرفين اين فضاي هشت ضلعي ، دو ايوان وجود دارد كه هر يك از اين ايوان ها داراي سه درگاه مي باشد .از اين فضاي گنبددار مي توان وارد حياط كاروانسرا شد . در هر يك از اضلاع كاروانسرا ، شش اتاق چهار ضلعي است . جلو هر يك از اتاق ها ، ايواني است كه سطح آنها سنگ فرش است . در چهار كنج حياط نيز چهار ايوان شش ضلعي قرار دارد .
مقابل درگاه ورودي كاروانسرا ، در ضلع ديگر ، شاه نشين ساخته شده است . شاه نشين اتاق بزرگي است كه جلو آن ، ايوان بزرگي شبيه ايوان هاي شرقي و غربي كاروانسرا قرار دارد.
در پشت اتاق هاي كاروانسرا ، اصطبل هاي درازي ساخته شده است . در هر يك از اين اصطبل ها ، تعدادي سكو جهت انداختن بار و استراحت كاروانيان وجود دارد .اين كاروانسرا به دستور شاه عباس اول صفوي ساخته شده است . با توجه به كتيبه اي كه از شاه سليمان صفوي ( 1105 ـ1077 ه . ق ) باقي مانده است به نظر مي رسد بناي اين كاروانسرا در زمان پادشاهي شاه سليمان و صدارت شيخ عليخان زنگنه خاتمه يافته است . همچنين در زمان سلطنت ناصرالدين شاه قاجار و صدارت ميرزا‌آقاخان نوري توسط حاجي جعفرخان معمارباشي اصفهاني تعمير شده است .